Həmkarlar İttifaqları və Müəllimlərin Problemləri

Son dövrlərdə Azərbaycanın müəllimləri arasında, Həmkarlar İttifaqlarına edilən pul ödəmələri ilə bağlı ciddi narazılıqlar yaranmışdır. Onlar bildirirlər ki, Həmkarlar İttifaqları üzvü olmaq üzrə maaşlarından ödəmələr edilərkən, bunun əvəzində istirahət mərkəzlərinə və sanatoriyalara göndərişlər ala bilmirlər. Redaksiyamıza müraciət edən bir çox insan, Azərbaycan Həmkarlar İttifaqının (AHIK) telefon xəttinin fəaliyyət göstərmədiyini və “online” müraciətlərin cavabsız qaldığını bildirirlər. Həmçinin, bu sahədə rəhbərlik dəyişdikdən sonra heç bir yenilik baş verməmişdir.

Hüquqşünas İkrim Həsənov, 1998-1999-cu illərdə Təhsil Nazirliyi yanında tələbə surasının sədri olduğu dövrdə bu məsələnin əhəmiyyətini qaldırdığını müdafiə edir. Həsənov deyir ki, Həmkarlar İttifaqına üzvlük haqda ərizə vermədən müəllimlərin maaşlarından bu ödənişlər tutulması qanunsuzdur. Onun sözlərinə görə, Həmkarlar İttifaqının qanunvericiliyi üzvlüyü könüllü olaraq tənzimləyir, lakin praktikada bu, məcburi bir vəziyyətə çevrilib.

Həmkarlar İttifaqları long illərdir təhsil sistemində fəaliyyət göstərən mü教师blərin və məktəb direktorlarının maaşından aylıq tutulmalar həyata keçirərək ciddi məbləğlər toplayır. Bu pulların necə xərclənməsi ilə bağlı ictimai hesabatlılıq yoxdur. Kamran İsmayılov bildirib ki, Həmkarlar İttifaqı qanunvericiliyə əsasən müəllimlərin və onların sosial ehtiyaclarının yerinə yetirilməsi məqsədilə fəaliyyət göstərməlidir, lakin bu, praktikada tamamilə fərqlidir. Müəllimlər, sistemin müasir tələblərinə uyğun olaraq dəstək almaq əvəzinə, yalnız bayramlarda simpli mükafatlar ala bilir, real sosial ehtiyacları yerinə yetirilmir.

Müəllimlərin vətəndaşların narazılığı artmaqdadır. Keyfiyyətli müfəttişlərin olmaması və mümq qaydaların normativ bazası ilə əlaqədar olaraq, AHIK-ın rəhbərliyi dəyişsə də, strukturların fəaliyyəti daha çox kağız üzərindədir. Azərbaycanın mü教师lərinə Həmkarlar İttifaqının yalnız formal xarakterli olduğu və real tələblərini qarşılamadığı aydındır. Kamran İsmayılov, mü教师lər arasında öz hüquqlarını müdafiə etmək üçün alternativ yollar axtarılacağını bildirib və bu yolla radikal dəyişikliklərin baş verə biləcəyini vurğulayıb.

2023-cü ildə Bakıda və regionlarda 200 minə yaxın müəllimin Həmkarlar İttifaqına üzv olduğu bildirilir. Bununla yanaşı, toplanan vəsaitin yalnız müəyyən faizi müəllimlərin sosial ehtiyaclarına yönləndirilir. İsmayılov, dünyanın müxtəlif ölkələrində Həmkarlar İttifaqlarının müəllimlərin hüquqlarını müdafiə etdiyini, sistemdəki problemlərin həlli üçün müzakirələr apardığını vurğulayıb. Azərbaycanda isə Həmkarlar İttifaqı, müəllimə yalnız bayramlarda kiçik mükafatlar təqdim etmək prinsipi ilə yanaşır.

Nəticədə, əmək haqqının aşağı olması, sosial təminatın yükünün çox olması, müəllimlərin gözləntilərinin yalnız formal öhdəliklərə çevrildiyi bir dövrə rast gəlinir. Əgər dəyişikliklər baş verməzsə, müəllimlər öz hüquqlarını müdafiə etmək üçün alternativ yollar axtarmağa başlayacaqlar. Bu da hüquqi və sosial baxımdan böhrana səbəb ola bilər. Kamran İsmayılov Həmkarlar İttifaqının dərhal islahata başlaması, şəffaf hesabatlılığın təmin olunması, yeni nəsil mü教师lərin sistemə daxil olması və üzvlük mexanizminin könüllü olaraq yenidən qurulması lazım olduğunu vurğulayıb.

Sonda, müəllimlərin sosial və hüquqi ehtiyaclarının qarşılanması üçün Həmkarlar İttifaqının etibarını itirməməsi, üzvlərinin maraqlarını qorumaq üçün aktivlik göstərməsi tələb olunur. Əks halda, mü教师lərin narahatlığı daha da artacaq və bu da sistemdəki etibarsızlığı artıracaq.